Eksperci zajmujący się jakością powietrza w pomieszczeniach są zgodni – na czas pandemii COVID-19 należy zwiększyć wydajność systemów wentylacji i klimatyzacji w budynkach użyteczności publicznej, miejscach pracy czy galeriach handlowych. Pozwoli to w znaczny sposób ograniczyć ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2, a także innych patogenów. 

Do zarażenia wirusem SARS-CoV-2 może dojść na dwa sposoby:

• Drogą kropelkową – transmisja następuje bezpośrednio przez wdychanie cząsteczek wirusa wydzielanych w trakcie mówienia, kaszlu czy kichania przez osobę chorą.
• Poprzez kontakt powierzchniowy – transmisja następuje przez nośnik, na którym osiadły cząsteczki wirusa (np. klamka, blat stołu itd.). W tym przypadku konieczne jest przeniesienie wirusa dłonią w okolice twarzy – ust, nosa czy oczu. 

Gdy osoba zarażona mówi, kicha lub kaszle w zamkniętym pomieszczeniu, na przedmioty w odległości 1-2 metra opadają tzw. duże krople (>10 mikronów), które odparowują w ciągu kilku milisekund, zostawiając po sobie tzw. małe krople (<5 mikronów). W warunkach powietrza wewnętrznego wirus znajdujący się kroplach pozostaje aktywny przez 3 godziny, ale na powierzchniach utrzymuje się nawet przez 2-3 dni. 

To właśnie dlatego samo zachowanie dystansu społecznego jest niewystarczające, aby skutecznie ograniczać ryzyko zakażenia w budynkach. W tej sytuacji niezbędna okazuje się efektywna wentylacja, pozwalająca na wymianę powietrza i praktycznie całkowite pozbycie się cząstek wirusa z otoczenia.

Specjalne rekomendacje w tym zakresie opracowały zarówno REHVA (Federation of European Heating, Ventilation and Air Conditioning Associations), jak i ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers). 

W Polsce swoje zalecenia wydali natomiast eksperci z Zespołu roboczego ds. wpływu zanieczyszczenia powietrza na zdrowie, przy Radzie Narodowego Programu Zdrowia, Wydziału Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej, Centralnego Instytutu Ochrony Pracy oraz Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH.

W tym wpisie przedstawiamy najważniejsze z nich.

Wentylacja w trakcie pandemii COVID-19 – zalecenia:

• Zwiększenie wydajności systemu wentylacji mechanicznej i przejście w tryb pracy ciągłej 

Najlepiej, aby wentylacja pracowała 24/7, z obniżeniem wydajności w godzinach, w których w budynku nie przebywają ludzie. Jeśli nie jest to możliwe, zaleca się  przedłużenie czasu pracy o 2 godziny przed i 2 godziny po zakończeniu użytkowania pomieszczeń. Działania te mają na celu poprawę mikrobiologicznej jakości powietrza, która dokonuje się dzięki wielokrotnie częstszym wymianom. 

Jednocześnie odradza się stosowanie recyrkulacji, a także urządzeń odzysku ciepła, które mogą prowadzić do ponownego zanieczyszczenia powietrza cząstkami wirusa.

• Częste wietrzenie pomieszczeń  

Otwieranie okien i świetlików w budynkach pozwala na wymianę powietrza z wykorzystaniem powietrza atmosferycznego. Wietrzenie powinno odbywać się możliwie często, nawet kosztem komfortu termicznego i trwać około 15 minut. 

Wietrzenie zaleca się zarówno w pomieszczeniach wyposażonych w wentylację mechaniczną, jak i bez niej. Wyjątkiem są tu toalety – otwieranie okien w toaletach z naturalnym systemem wentylacji lub mechaniczną wentylacją ciągową może spowodować przepływ zanieczyszczonego powietrza do innych pomieszczeń, w wyniku wytworzenia się ciągu wstecznego. 

• Zmniejszenie zagęszczenia osób przebywających w pomieszczeniu

Zaleca się ograniczyć liczbę osób przebywających na zamkniętej przestrzeni, a także zwiększyć odległość między nimi, np. poprzez odpowiednie rozstawienie stanowisk pracy. Zmniejszy to wewnętrzne, mikrobiologiczne zanieczyszczenie powietrza, a także podniesie efektywność wentylacji. Dodatkową korzyścią jest mniejsze ryzyko przenoszenia się wirusa poprzez bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem. 

• Nieużywanie recyrkulacji powietrza

Zaleca się nieużywanie recyrkulacji powietrza w trakcie trwania zagrożenia wirusem SARS-CoV-2,. W centrali  należy zamknąć przepustnicę recyrkulacji. Jeżeli wyłączenie sekcji recyrkulacji prowadzi do ograniczenia wydajności systemu ogrzewania lub chłodzenia, należy przedłożyć ochronę zanieczyszczeniem wtórnym powietrza i ochronę zdrowia publicznego nad komfort cieplny pomieszczeń.

• Serwis i kontrola systemu wentylacyjno-klimatyzacyjnego

W okresie trwania pandemii należy trzymać się rutynowych zaleceń dotyczących serwisowania systemu HVAC – przeprowadzać okresowe przeglądy techniczne, kontrolę szczelności oraz właściwą i terminową wymianę filtrów powietrza. Nie ma natomiast potrzeby zapobiegawczego czyszczenia kanałów wentylacyjnych, ponieważ przy wprowadzeniu wyżej wymienionych zaleceń, nie będą one źródłem zanieczyszczenia (cząsteczki wirusa są transportowane wraz ze strumieniem powietrza, nie osiadają więc na ścianach kanałów).

• Nie ma konieczności stosowania oczyszczaczy powietrza

Oczyszczacze powietrza dają podobne efekty jak skuteczna wentylacja, dlatego nie trzeba specjalnie wyposażać budynków w tego typu urządzenia. Jest to także nieopłacalne z przyczyn ekonomicznych – oczyszczacz będzie skuteczny wyłącznie na ograniczonych powierzchniach (do 10 m2), a do jego działania niezbędne są filtry klasy HEPA oraz filtry elektrostatyczne. 

***

Firma Climatech specjalizuje się w tworzeniu systemów HVAC – jeśli chcesz wiedzieć więcej o bezpiecznej wentylacji w trakcie pandemii, skontaktuj się z nami!

Wpis powstał na podstawie:

1. https://asystentbhp.pl/wentylacja-w-walce-z-koronawirusem/
2. http://nowydwor.psse.waw.pl/covid-19/zalecenia-dot-dzialan-majacych-na-celu-ograniczenie-ryzyka-zwiazanego-z-przenoszeniem-sie-wirusa-sars-cov-2-za-posredni
3. https://www.rehva.eu/fileadmin/user_upload/REHVA_COVID-19_guidance_document_ver2_20200403_1.pdf